آشنایی با انواع نما در فیلمبرداری و سینما

اگر علاقمند به هنر فیلمبرداری حرفه ای باشید، باید از یک سری تئوری ها آگاه باشید. آشنایی با انواع نما در فیلمبرداری، برای هر تصویربردار لازم و ضروری است به خصوص اگر بخواهد به صورت حرفه ای در صنایع مختلف، به خصوص در صنعت سینما کار کند.

با توجه به نیاز به آموزش انواع نما در فیلمبرداری، تصمیم گرفتیم این قسمت از مجله اینترنتی آکادمی ساترین را به این موضوع اختصاص دهیم. بدین ترتیب در این مقاله به انواع نما در سینما خواهیم پرداخت که هر فیلمبردار، کارگردان و فیلمساز باید به آن اشراف کامل داشته باشد.

فرق نمی‌کند برای فیلمبرداری تبلیغاتی یا فیلمبرداری سینما میخواهید فعالیت کنید، در هر صورت باید به نماهای سینمایی واقف باشید. قبل از آشنایی با انواع نما در فیلمبرداری، باید با اصطلاح خود نما آشنا باشید.

نما یا پلان چیست؟

در ابتدا، یک مفهوم ابتدایی را باید متوجه شویم، اینکه نما، پلان یا شات چیست؟

به طور کلی، یک نما، پلان یا شات تصویر یا مجموعه تصاویری است که از زمانی که دوربین فعال می‌شود تا زمانیکه قطع می‌شود ضبط می‌گردد. یعنی در واقع وقتی دوربین برای ضبط یک تصویر فعال می‌شود تا زمانی که قطع نشود، یک نما، پلان یا شات در جریان است. نما معادل آن در فارسی، شات معادل آن در انگلیسی و پلان معادل این اصطلاح در فرانسوی است.

یک سکانس در فیلم، می‌تواند در برگیرنده چند نما یا پلان باشد. البته، برخی از پلان ها آنقدر بلند هستند که کارگردان از آنها یک سکانس می‌سازد که اصطلاحا به آن سکانس پلان گفته میشود. یا در نمونه بزرگتر، برخی از فیلم ها هستند که کل فیلم یک پلان است. در واقع از ابتدای شروع فیلم تا انتهای آن، دوربین قطع نشده است. برای مشاهده این نمونه پلان، می‌توانید فیلم 1917 ساخته سام مندس را مشاهده کنید.

برای بررسی انواع نما در فیلمبرداری سه مبحث نزدیکی به سوژه، زاویه دوربین و سوژه و حرکت دوربین یا سوژه مطرح است و در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

انواع نما در فیلمبرداری و سینما

هر نما دارای میزان خاصی از انرژی است و به همین دلیل، هر نما یک مفهوم خاصی را می‌رساند و می‌تواند پیامی به ما برساند. برای مثال، با قراردادن دوربین در یک زاویه، می‌توانیم اقتدار سوژه را به رخ بکشیم یا آن را زیر سوال ببریم. مجموعه این موارد، پایه های علم فیلمبرداری در سینما و تلویزیون را تشکیل می‌دهند و بسیاری از کارگردانان با استفاده از این تکنیک ها در طراحی نما، سعی می‌کنند به مخاطب پیام های مختلف را منتقل کنند و در آخر روی او تاثیر بگذارند.

اصطلاحات زیر، تقریبا در همه جا یکسان است ولی ممکن است در برخی گویش ها متفاوت باشد. برای مثال، در برخی موارد به جای اصطلاح لانگ (Long) از اصطلاح واید (Wide) استفاده می‌شود، ولی در کل همه یکی هستند و این استانداردی است که همه فیلمسازهای دنیا آن را رعایت می‌کنند.

انواع نما از نظر زاویه دوربین و سوژه در فیلمبرداری

قرارگیری دوربین و سوژه در یک زاویه خاص، می‌تواند مفهومی‌ترین نماها را پدید آورد. به همین دلیل، از زوایای مختلف می‌توان برداشت های گوناگونی هم داشت که این موضوع را کارگردان ها و فیلمسازها به خوبی می‌دانند.

حالا با توجه به اهمیت نما از نظر زاویه، با چند مورد آن، آشنا خواهیم شد:

نمای زاویه پایین یا سر بالا (Low angle)

همانطور که از نام این نما پیدا است، قرار است از زاویه پایین و به صورتی که سر دوربین رو به بالا باشد، فیلمبرداری را انجام دهیم. زاویه لو انگل، نشان دهنده اقتدار است و در برخی از فیلم ها اگر دقت کنید، برای نشان دادن ابهت و قدرت سوژه، کارگردان آن را به صورت لو انگل به تصویر می‌کشد. در این نما، معمولا سقف یا آسمان، بکگراند سوژه به شمار می‌رود.

نمای خیلی زاویه پایین یا خیلی سر بالا (Extreme Low angle)

نوع شدیدتر مورد اول، نمای اکستریم لو انگل است که معمولا برای نشان دادن ساختمان های بلند و با عظمت مورد استفاده قرار می‌گیرد. سوژه در این تصویر می‌تواند انسانی یا شیء باشد.

نمای زاویه بالا یا سر پایین (High angle)

درست برعکس دو مورد قبلی، نمای های انگل، دوربین از زاویه بالا سوژه را به تصویر می‌کشد. این نوع نما، می‌تواند ارتفاع و ظاهر شخصیت را متاثر کند و به همین دلیل بیشتر از این نما برای نشان دادن انسان های آسیب پذیر یا در موضع ضعف استفاده می‌شود. همانطور که مشاهده می‌کنید، از انواع نما در فیلمبرداری می‌توان برای رساندن مفاهیم مختلف به مخاطب استفاده کرد.

نمای خیلی زاویه بالا یا خیلی سر پایین (Extreme High angle)

نمایی که تقریبا با زاویه خیلی شدیدتر، از بالا سوژه را به تصویر می‌کشد. البته گاها در این نوع تصاویر ممکن است سوژه موضوعیت نداشته باشد و برای نشان دادن نمای کلی از یک منطقه استفاده شود. همچنین برای نشان دادن عمق، می‌توان از نمای اکستریم های انگل استفاده کرد.

نمای زاویه سطح چشم (Eye level)

در این نوع نما، بر خلاف موارد قبلی، دوربین درست در روبروی سوژه و هم ارتفاع سطح آن قرار دارد. این نما یکی از رایج ترین نماها در عکاسی صنعتی، تبلیغاتی و پرتره نیز به شمار می‌رود.

نمای اور هد یا بالای سر (Over Head)

نمایی که درست از بالای سر شخصیت گرفته می‌شود را نمای اورهد می‌گویند. غیر از سوژه انسانی، سوژه می‌تواند هر چیز دیگری هم باشد که از بالای سر آن فیلمبرداری می‌شود. به کاربردن این نما از بالای سر شخصیت، می‌تواند اغتشاش، سردرگمی، یا اسارت را برساند.

نمای اور شولدر یا پشت سر (Over Shoulder)

از این نما بیشتر برای نشان دادن دیالوگ ها استفاده می‌شود و دوربین درست پشت شانه شخصیت یا سوژه فرعی یا اصلی قرار دارد.

نمای هوایی (Aerial Shot)

احتمالا در فیلم های مختلف، نمایی هوایی را دیده اید. این نما با استفاده از یک دستگاه یا کمک یک وسیله انجام می‌شود. توجه داشته باشید که تصاویر برداشت شده با جرثقیل جزء تصاویر هوایی به شمار نمی‌روند. به تازگی استفاده از هلی شات در فیلمبرداری های مختلف مرسوم شده است و از آن در سینما هم استفاده می‌شود. در گذشته از هلی کوپتر یا بالای برج ها برای ثبت تصاویر هوایی استفاده می‌شد که الان کمتر مشاهده می‌شود.

نمای چشم پرنده یا چشم عقاب (Bird’s Eye View)

نمایی مشابه به چشم پرنده به ما می‌دهد و برای نمایش کلی از یک منطقه یا محیط مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زاویه هلندی یا کج (Dutch Angle)

یکی از زاویه هایی که برخی از کارگردان ها به صورت محدود در فیلم هایشان استفاده می‌کنند، زاویه کج است. این نما به زاویه هلندی نیز معروف است و معمولا وقتی این نما را می‌بینیم، یعنی یک بحران یا حادثه برای سوژه نزدیک است و الان است که سوژه با مشکل روبرو شود.

انواع نما از نظر نزدیکی به سوژه در فیلمبرداری

انواع نما در فیلمبرداری سینما، فقط به زاویه محدود نمی‌شوند، بلکه انواع مختلفی دارند که طبق فاصله ای که با سوژه دارند، نامگذاری و شناخته می‌شوند. باهم با این نماها در سینما آشنا خواهیم شد:

نمای اکستریم لانگ شات یا خیلی دور (Extreme Long Shot: ELS)

این نما که با نام اکستریم واید شات هم شناخته می‌شود، از فاصله خیلی دور سوژه را به تصویر می‌کشد. معمولا برای نشان دادن موقعیت سوژه در تصویر و حس و حال محیط از این نوع نما استفاده می‌شود. در برخی از فیلم ها برای نمای افتتاحیه یا معرفی از نمای اکستریم لانگ شات استفاده می‌شود.

نمای لانگ شات یا دور (Long Shot: LS)

نمای لانگ شات که به واید شات هم معروف است، به سوژه نزدیک تر است و علاوه بر اطلاعات کلی از محیط، از ظاهر سوژه هم رونمایی می‌شود. این نما، یکی از رایج ترین نماهای سینما است و در سکانس های مختلف، تعداد قابل توجهی نمای لانگ شات داریم.

نمای مدیوم لانگ شات یا نیمه دور (Medium Long Shot: MLS)

این نما، جزئیات و محیط را نسبت به دو مورد قبلی کمتر نشان می‌دهد و هدف آن به تصویر کشیدن سوژه در قالب فضا است. این نما، معمولا از حوالی زانو تا بالای سر سوژه را پوشش می‌دهد.

نمای نی شات یا از زانو (Knee Shot)

نمای دیگر که ابعاد آن تقریبا همانند مدیوم لانگ شات است، به نی شات معروف است. قضیه آن مفصل است اما همینقدر بدانید که در فیلمهای وسترن استفاده از این نما رایج بوده است، چون کارگردان ها برای نمایش فرد از غلاف اسلحه گرفته تا کلاه کابوی، به این سایز نما احتیاج داشته اند.

نمای مدیوم شات یا نیمه (Medium Shot : MS)

از انواع نما در فیلمبرداری که در سینما رایج است، نمای مدیوم شات است. همانطور که از نام آن پیدا است، درست نصف بالایی سوژه را داریم. یعنی از کمر به بالا را نمای مدیوم شات می‌گویند.

نمای مدیوم کلوز آپ یا نیمه بسته (Medium Close-Up : MCU)

این نما که تمرکز آن بیشتر روی چهره فرد است، از بالای سینه آغاز و تا بالای سر شخصیت را به تصویر می‌کشد و احتمالا کارگردان برای نشان دادن حالت چهره، اضطراب، استرس یا حالت احساسی از آن استفاده می‌کند.

نمای کلوز آپ یا بسته (Close-Up: CU)

این نما بسته چهره را به ما نشان می‌دهد. البته همانطور که در ابتدا هم به آن اشاره کردیم، سوژه می‌تواند غیر انسانی هم باشد، اما به صورت معمول با این روش، نمای کلوزآپ را توضیح می‌دهند. نمای بسته از بالای شانه تا بالای سر را پوشش می‌دهد و می‌تواند احساسات یا موقعیت روحی فرد را از طریق نزدیکی به چهره، به ما نمایش دهد.

نمای اکستریم کلوز آپ یا خیلی بسته (Extreme Close-Up: ECU)

از انواع نما در فیلمبرداری، نمای خیلی بسته است. نمایی شدیدتر مورد قبلی، که معمولا تمرکز و فوکس بیشتر روی چشم یا جزئی از صورت است. برای نشان دادن واکنش لحظه ای، یا شدیدتر کردن بیان یک موضوع، این نما به کار گرفته می‌شود.

این مطلب تا همینجا تمام شد، و شما تقریبا تمامی موارد مهم انواع نما در فیلمبرداری را فرا گرفتید. اما به زودی آن را به روز رسانی خواهیم کرد…